Веќе неколку квартали по ред најочекуваните објави на пазарите на капитал се оние поврзани со мерењата на инфлацијата, иако таа веќе е евидентна за секој на глобално ниво. Овие податоци, по објавите од централните банки (сега веќе повисоки од предвидувањата кои централните банки ги имаа за 2021 година), имаат сериозно влијание на глобалните пазари и ги определуваат инвестициските стратегии на сите учесници. Па така во првата половина на 2021 година бевме сведоци на енормен раст на голем дел од суровините, предизвикан делумно и од шпекулативни мотиви по што следеше и нивна голема корекција, како и евидентно репозиционирање на глобалните портфолија кон инвестирање во компании со голема историја на позитивни резултати, одлична пазарна поставеност, стабилни дивидендни политики и големи и вредни брендови. Овие компании во голем дел од сè уште активниот биков пазарен циклус беа на маргините, на сметка на генерално млади технолошки компании за кои се проектираа огромни годишни порасти (од аспект на приходи, пазарна пенетрација, технолошки достигнувања и сл.) во рана фаза на развој, со исклучително големи капитални потреби и негативни финансиски резултати. Иако причините за оваа „growth to value“ ротација можеме да ги идентификуваме и на многу други места, очекувањата за динамизирањето на стапките на инфлација и консеквентни очекувања за пораст на каматните стапки, што би допринело до пониски вредности на идните дисконтирани cashflow-a, се сигурно една од главните.
За цел овој период најголемите централните банки ревносно ги бранат своите експанзивни монетарни политики, идентификувајќи го порастот на ценовните нивоа како транзиторен, во најголем дел предизвикан од нарушениот производствен и дистрибутивен ланец надополнет со шпекулативни пазарни движења , како и зголемената моментална потрошувачка како резултат на укинувањето на мерките за карантин скоро низ целиот свет, вакцинацијата и генерално послободното функционирање на целокупното светско население. И покрај уверувањата на централните банки, како и на дел од инвеститорскиот свет кои ги подржуваат тезите на централните банки за транзиторната природа на инфлацијата (тезата дека светот поради нивото на технолошкиот напредок и огромната продуктивност на трудот е во природно дефлаторна состојба), цените на обврзниците забележаа определен пад и покачување на нивото на каматните стапки (пр. каматната стапка на 10 годишните обврзници издадени од САД се качи од под 1%, на почетокот на 2021 година, на ниво од 1,6% моментално).
По релативно стабилното лето на пазарите на капитал, овие стравувања повторно се актуелизираат во последниот месец, дополнително подгреани со незапирливиот раст на цената на енергенсите, па повторно на пазарите ги следиме горенаведените состојби.
Состојбата е слична и кај нас па Македонија, како увозно зависна земја, ја увезува и оваа светска инфлација. Статистиките покажуваат динамизирање на стапките, а според тоа што ние во
Дирекцијата за услуги со хартии од вредност на НЛБ Банка го гледаме на терен, граѓаните веќе се почесто започнуваат да ја вградуваат во носењето на своите инвестициски одлуки. Состојбата на Македонската берза повторно добива определена динамика, па во последниот месец имаме скоро 6% зголемување на МБИ10 индексот, во период кој вообичаено од аспект на сезоналитет, е карактеризиран со релативно мирно тргување и мала ценовна волатилност. Дополнително, поради можноста македонските резиденти преку НЛБ Банка да тргуваат на сите светски пазари, евидентен и зголемениот интерес за овие услуги, уште повеќе поради огромните инвсестициски можности кои тие ги нудат, како и потребата за поширока диверзификација на портфолијата. Ако кон ова се додаде и скоро 6% пораст на цените на станбениот простор во Скопје во последниот квартал, можеме да утврдиме дека нашите граѓани забрзано го конвертираат кешот кон други инвестициски класи.
Која инвестиција историски преставува определена заштита од инфлација и што од овие инвестициски класи им е на располагање на македонските граѓани?
Веројатно и перфектна заштита нема, низ историјата, во различни периоди, различни класи и инструменти се покажале како добар „hedge“. Скоро сите инвестициски авторитети и сега препорачуваат поголема диверзификација помеѓу акции во финансиски силни и добро пазарно позиционирани компании кои генерираат големи позитивни cash-flow-a, акции во компании кои поизведуваат суровини или дирекно инвестирање во суровини преку ETF-и, недвижност или инвестиции во REIT-s фондови, како и инвестиции во ЕТФ-и поврзани со водечките светски индекси.
Криптовалутите како нова инвестициска класа стануваат се позастапени во инвестициските портфолија и во анализите на најголемите светски играчи на пазарот на капитал, исто така како инструмент за заштита во инфлаторна околина. Секако, се работи за најшпекулативниот дел од овој универзум и треба да се пристапува со исклучителна претпазливост.
За пасивните инвеститори, оние без големо познавање од пазарите или време за следење на сите случувања поврзани со нив, рок-звездата во инвеститорскиот свет, Ворен Буфет, сурегира инвестиции во ЕТФ-и поврзани со водечките светски индекси, како S&P500, STOXX600 и останати.
Сите овие инструменти им стојат на располагање и веќе се наоѓаат на инвестицискиот хоризонт на македонските инвеститори, покрај инвестициите во најголемите и најпрофитабилните македонски компании, кои во последните неколку години забелешаа сериозни растови.
Нашата улога во НЛБ Банка, а се надевам и кај сите останати учесници на пазарот на капитал во Македонија, е континуирано запознавање на можностите за инвестирање, комуникација и едукација на нашите клиенти за пазарните случувања и механизми, детектирање и презентирање на сите релевантни ризици поврзани со инвестирањето, како и креирање на стабилна и ефикасна инфраструктура преку која нашите клиенти ќе имаат можност да креираат портфолија согласно нивните апетити со што би си обезбедиле помирен сон во овој свет полн со предизвици.